W polskiej pracowni jubilerskiej najczęściej tworzy się z żółtego złota. W Polsce absolutna większość wyrobów jubilerskich takich jak pierścionki, kolczyki, zawieszki, łańcuszki, bransoletki są wykonane ze złota próby 585 o odcieniu żółtym. W ostatnich latach zwłaszcza pierścionki z brylantami, kolczyki z brylantami oraz inne wyroby z tymi szlachetnymi kamieniami są wykonywane z białego złota lub przynajmniej oprawki do brylantów są w odcieniu białym. Dzieje się tak ponieważ białe złoto uwypukla piękną barwę diamentu i sprawia, że kamienie te nieco lepiej lśnią, przynajmniej optycznie. Całe jubilerstwo ogólnie oparte jest na wrażeniach optycznych, stąd białe złoto cieszy się wielkim zainteresowaniem zwłaszcza w towarzystwie brylantów. Różowe złoto było bardzo popularne w Rosji za czasów komunistycznej władzy. Wówczas mówiliśmy na nie “czerwone złoto”, nie wiem z jakiego powodu, ponieważ w rzeczywistości był to odcień identyczny z tym, którego używamy dzisiaj opisując je mianem “różowe”.
Złoto występuje w naturze WYŁĄCZNIE w kolorze żółtym, samorodki złota są nieco zanieczyszczone innymi metalami, zwłaszcza srebrem i miedzią, ale czyste złoto jest żółte. Jak więc uzyskać barwę białą? Skoro własności fizyczne są niezmienne, wymyślono, że połączenie i wymieszanie ze sobą dwóch lub kilku różnych metali w odpowiednich proporcjach sprawi, że złoto odbarwi się lub zmieni całkowicie swój odcień. I rzeczywiście tak się dzieje. Wspomaga ten proceder również system probierczy i prawo probiercze. Dopóki w stopie metali jest przynajmniej 58,5% masy czystego złota, nazywamy ten stop złotem w próbie 585, lub złotem w próbie ‘3’, lub też 14-nasto karatowym złotem (14k). Jak byśmy nie nazwali systemu odbarwiania czy też przebarwiania złota, polega on na wymieszaniu ze sobą w wysokiej temperaturze kilku metali w tym czystego złota w odpowiednich proporcjach. Dzięki różnym często objętym tajemnicą recepturom uzyskuje się na świecie nawet takie odcienie złota jak zielonkawy, zielony, niebieski, intensywnie różowy a nawet ametystowo fioletowy. Mistrzami w tworzeniu nowych odcieni i barw złota są Niemcy. Jednak z jakiegoś tajemniczego powodu nie pojawiają się na rynkach jubilerskich coraz to nowe wspaniałe wzory biżuterii w nowych odcieniach złota. Wręcz przeciwnie. Niemcy tworzą formy jubilerskie, które nawet w ich własnym kraju słabo się sprzedają. Mistrzami w tworzeniu finezyjnych wzorów i fasonów biżuterii są Włosi oraz Hiszpanie. Ci jednak nie potrzebują nowych kolorów złota, ponieważ ich twórczość zachwyca zwiewną formą i finezyjnym, modnym kształtem oraz zaskakująco nowatorskim pomysłem.
Jak łatwo się domyśleć, różne odcienie złota mają również inne właściwości fizyczne, nie tylko różnią się barwą ale także innymi cechami. Tak jest w istocie. Żółte złoto w próbie 585 – jeśli nie jest wytworzone z tzw. taniej ligatury, tylko z domieszek srebra i czystej miedzi, jest naprawdę pięknie połyskującym metalem o barwie jasno-żółtej, do ciemnożółtej (w zależności od proporcji) dającym się idealnie wypolerować. Jest również metalem lekko sprężynującym, dzięki temu nie poddaje się zbyt łatwo czynnikom zewnętrznym i nie ściera się w szybkim tempie. Jeśli jednak złotnik chce uzyskać określoną barwę złota tanim kosztem, używa gotowej ligatury. Jest to gotowa substancja metaliczna, z którą miesza czyste złoto w odpowiednich proporcjach. Złoto próby 585 powstałe z połączenia ligatury i czystego złota jest zwykle bardzo miękkie, łatwo się zagniata i ściera co z kolei sprawia, że wyroby z tego stopu są nietrwałe i łatwo się psują, zarysowują, niszczą z byle powodu, pod małym naciskiem i z błahej przyczyny. Z tego powodu warto jest dopilnować, aby przynajmniej obrączki ślubne, które mają przecież służyć i być użytkowane przez całe życie – były wykonane z bardziej odpornego stopu złota. Właśnie takie obrączki ze szlachetnego, wytrzymałego stopu złota są do nabycia na stronach naszego sklepu.
Białe złoto to kwestia gustu – jak mi kiedyś powiedziała pewna ekspert od mody. Dla złotnika jest to również wyzwanie polegające na tym, że aby uzyskać olśniewający efekt wytwornej biżuterii, należy wyrób jubilerski wykonać z niezwykłą starannością, pomysłowością i kunsztem opanowanym do granic możliwości – wszystko po to, by biżuterię z białego złota można było na pierwszy rzut oka odróżnić od biżuterii srebrnej. Nie jest to łatwe zważywszy, że srebro jest przy produkcji biżuterii traktowane z coraz większym szacunkiem i jakość wyrobów srebrnych jest dzięki nowoczesnym technologiom permanentnie wyższa i spełnia coraz to bardziej wykwintne wymagania. Przed firmą jubilerską, która chce tworzyć biżuterię z białego złota stoi nie lada zadanie opracowania wzornictwa ale też procesu technologicznego pozwalającego na kunsztowne, sumienne, precyzyjne, dokładne, rzetelne i rzemieślniczo perfekcyjne wykonanie swoich dzieł. Białe złoto nie wybacza najmniejszej nonszalancji przy procesie twórczym. Wyrób słabo dopracowany wygląda jak tanie srebrne amatorskie produkty.
W ofercie naszego sklepu jubilerskiego Zakochani i później Nowożeńcy znajdą sporą gamę wyrobów z białego złota. Obrączki ślubne, pierścionki zaręczynowe, kolczyki i inne dzieła z tego wymagającego kruszcu. Każdy, kto niekoniecznie widzi się w tradycyjnych ozdobach z żółtego złota może u nas wybrać coś dla siebie w pięknym białym odcieniu, doskonale wykonane i lśniące fantastycznym blaskiem.
Warsztat jubilerski musi sobie radzić z różnymi trudnościami powstającymi przy tworzeniu biżuterii, zwłaszcza przy przetwórstwie białego złota w piękne ozdoby. Białe złoto jest znacznie twardsze od tradycyjnego żółtego złota, dlatego wymaga więcej nakładów czasu oraz wysiłków by stworzyć piękne dzieło. również narzędzia i mikronarzędzia złotnicze zużywają się częściej i tracą swoją ostrość i kalibrację gdy używa się ich na białym złocie. Dlatego właśnie ceny biżuterii z białego złota bywają wyższe niż ceny biżuterii w tradycyjnym odcieniu. Nawet dochodzi do tego, że wyroby masowo produkowane, jak łańcuszki, bransolety itp.. sprzedawane jako produkty z białego złota, są w rzeczywistości jedynie pokryte białym metalem. wewnątrz są to produkty z żółtego złota a to wszystko z uwagi właśnie na koszy produkcji. Pozostałe popularne odcienie złota nie przysparzają już takich mechanicznych trudności jak biały kolor. Mam tu na myśli te podstawowe. Problemem natomiast staje się wykonanie biżuterii o różnych odcieniach i potem odzyskanie z pozostałości złota czystego. Mając wymieszane opiłki w różnych kolorach złota nie da się już ich oddzielić mechanicznie. Złotnik wszystko wówczas musi stopić razem i następnie odseparować czyste złoto od domieszek. Ale o sposobach odzyskiwania złota z różnych skomplikowanych stopów napiszę w innym artykule w tym kompendium. Jeśli ten artykuł okazał się pomocny w czymkolwiek, udostępnij go proszę swoim znajomy. Pomoże mi to w mojej działalności.
Zbigniew Nastałek